'Make hay when sun shines 'എന്ന് സായിപ്പ് പറയുമ്പോൾ നമ്മൾ 'കാറ്റുള്ളപ്പോൾ തൂറ്റണം 'എന്ന് പറയും.
' ഇരുമ്പ് ചുട്ട് പഴുത്തിരിക്കുമ്പോൾ അടിയ്ക്കണം 'എന്ന് പറഞ്ഞാലും തെറ്റില്ല.
ഒരു കാര്യം ചെയ്യാനുള്ള ഏറ്റവും പറ്റിയ സമയത്തെ കുറിക്കുന്ന ചൊല്ലുകളാണിവ. ഭാഷ മാറുന്നു എന്ന് മാത്രം.
'There is never a wrong time to do a right thing 'എന്നും പറയും. നല്ല കാര്യം ആണെങ്കിൽ അത് തുടങ്ങാൻ പ്രത്യേകം മുഹൂർത്തം നോക്കി നിൽക്കേണ്ടതില്ല.
Do it now... ആജ് കരോ തോ അബ് കരോ...
ഗുരുവായൂരമ്പലത്തിൽ കല്യാണത്തിന് പ്രത്യേകം മുഹൂർത്തം നോക്കാറില്ലല്ലോ. വിശ്വാസികൾക്ക് കണ്ണന്റെ സന്നിധിയിൽ എപ്പോഴും മുഹൂർത്തം തന്നെ...
ഇതിപ്പോ, ഇവിടെ വിസ്തരിക്കാൻ എന്തേ കാര്യം എന്ന് പലരും ശങ്കിയ്ക്കുന്നുണ്ടാകാം. കൃഷിയുമായി ഇതിനെന്താ ബന്ധം?
1960 കളുടെ മധ്യത്തിൽ ഭാരതത്തിന്റെ പ്രധാനമന്ത്രി ലാൽ ബഹ്ദൂർ ശാസ്ത്രിജി ഉയർത്തിയ മുദ്രാവാക്യമായിരുന്നു 'ജയ് ജവാൻ,ജയ് കിസ്സാൻ '.
'അതിര് കാക്കുന്നവനും വയറ് കാക്കുന്നവനും സ്വസ്തി ' എന്ന സങ്കല്പം '.
ആദ്യത്തവർ എണ്ണത്തിൽ കുറവ്. ആയതിനാൽ കാര്യങ്ങൾ നോക്കാൻ എളുപ്പം. രണ്ടാമത്തവർ രാജ്യത്തിന്റെ ജനസംഖ്യയുടെ പകുതിയിൽ കൂടുതൽ. ക്ഷിപ്ര സാധ്യമല്ല കാര്യങ്ങൾ.
കേന്ദ്ര -സംസ്ഥാന -തദ്ദേശ സ്വയം ഭരണ സ്ഥാപനങ്ങൾ ഒരുമിച്ച് നിന്ന് വേണം അവരുടെ ക്ഷേമം നോക്കാൻ. അവിടെ മൂപ്പിളമ തർക്കമോ താൻപോരിമയോ ഉദ്യോഗസ്ഥരും ജനപ്രതിനിധികളും വർജ്ജിക്കുന്നത് ഉത്തമം.
കൃഷി ചെയ്യാൻ മുന്നോട്ട് വരുന്നവർക്ക് ഏറ്റവും പറ്റിയ ഒരു രാഷ്ട്രീയ -സാമൂഹ്യ -സാങ്കേതിക കാലാവസ്ഥ ഇന്ന് നാട്ടിൽ ഉണ്ട് എന്ന് പറയാൻ ആഗ്രഹിക്കുകയാണ്. അവിടെ ഒരു യാചകനെ പോലെയോ അഭയാർഥിയെ പോലെയോ നിൽക്കാതെ സ്വന്തം ശക്തി -ദൗർബല്യങ്ങൾ അറിഞ്ഞ്, അവസരങ്ങൾ മുതലാക്കാൻ കർഷകന് കഴിയണം.
എന്തൊക്കെയാണ് അവസരങ്ങൾ എന്ന് നോക്കാം.
1. കഴിക്കാൻ സുരക്ഷിതമായ,നാടൻ കാർഷിക ഉത്പന്നങ്ങൾക്കുള്ള ആവശ്യകതയും (demand) സ്വീകര്യതയും(Acceptance).
2. മറുനാടൻ പഴം പച്ചക്കറികളോടുള്ള ഭയം ഒരു വലിയ സാധ്യതയാണ്.
3. നാട്ടിൽ എമ്പാടും ഉള്ള തരിശ് നിലങ്ങളും പറമ്പുകളും.
4. സാക്ഷരതയുള്ള ഒരു ജനസമൂഹം.
5. എല്ലാ സ്ഥലങ്ങളിലും പ്രവർത്തനമുള്ള വാണിജ്യ -സഹകരണ ധനകാര്യ സ്ഥാപനങ്ങൾ വഴിയുള്ള മൂലധന ലഭ്യത.
6. എല്ലാ പഞ്ചായത്തുകളിലും ബ്ലോക്കുകളിലും കൃഷിഭവനുകൾ, മൃഗാശുപത്രികൾ, ക്ഷീര വികസന ഓഫീസുകൾ എന്നിവയുടെ പ്രവർത്തനം.
7. കാർഷിക സർവ്വകലാശാല, വെറ്റിനറി സർവ്വകലാശാല, ഫിഷറീസ് സർവ്വകലാശാല, ഡിജിറ്റൽ യൂണിവേഴ്സിറ്റി, ICAR ഗവേഷണ സ്ഥാപനങ്ങൾ, കൃഷി വിജ്ഞാന കേന്ദ്രങ്ങൾ മുതലായവയുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ.
8. രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും മികച്ച Start up Ecosystem
9.തദ്ദേശ സ്വയം ഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ വികസന നേതൃത്വം.
10. VFPCK, Horticorp, Value Added Agriculture Mission (VAAM ),പ്രവർത്തനം ആരംഭിച്ച KABCO (Kerala Agro Business Company ), ഗവേഷണ സ്ഥാപനങ്ങളുടെ Technology Incubation Centre എന്നിവയുടെ ഏകോപിച്ചുള്ള പ്രവർത്തനം...
എന്നിവയൊക്കെ അനുകൂല ഘടകങ്ങൾ തന്നെ.
ഇതിനെയൊക്കെ ഭാവനാപൂർണമായി സമ്മേളിപ്പിച്ചാൽ ഇന്നുള്ളതിനേക്കാൾ വലിയ മാറ്റം നമുക്ക് കൊണ്ട് വരാൻ കഴിയില്ലേ ഉത്തമാ... അത് കൊണ്ടാണ് 'വെയിലുള്ളപ്പോൾ വൈക്കോൽ ഉണക്കണം 'എന്ന് പറഞ്ഞത്.
എന്തൊക്കെയാണ് ഇനി ചെയ്യേണ്ടത്?
1. തരിശ്ശായി കിടക്കുന്ന ഭൂമികളുടെ അനുയോജ്യമായ ഉപയോഗം - ഒരു ബസ് യാത്രയിലോ തീവണ്ടി യാത്രയിലോ നിങ്ങൾ സസൂക്ഷ്മം നിരീക്ഷിക്കുകയാണെങ്കിൽ കൃഷി ചെയ്യാതെ കാട് കയറിക്കിടക്കുന്ന ധാരാളം പറമ്പുകളും പാടങ്ങളും കാണാം.
ഇത്തരം സ്ഥലങ്ങളുടെ ഉടമകൾക്ക് നോട്ടീസ് നൽകി, അവർ കൃഷി ചെയ്യുന്നില്ല എങ്കിൽ അത് മറ്റ് തല്പരരായ ആളുകൾക്ക് കൃഷി ചെയ്യാൻ നൽകണം എന്ന് പറയേണ്ടത് അതത് തദ്ദേശ സ്വയം ഭരണ സ്ഥാപനങ്ങൾ ആണ്. അതിന് ആവശ്യമായ ചട്ടങ്ങൾ നിലവിൽ ഉണ്ട്.
ഓരോ തദ്ദേശ സ്വയം ഭരണ സ്ഥാപനങ്ങളും ഇത്തരത്തിൽ വാർഡ് തലത്തിൽ 'Fallow Land Bank 'ഉണ്ടാക്കി, പുരയിടം /നിലം തരിശ്ശിട്ടവരുടെ 'പട്ടി തിന്നുകയുമില്ല പശുവിനെക്കൊണ്ട് തീറ്റിയ്ക്കുകയുമില്ല' എന്ന സമീപനത്തിന് അറുതി വരുത്തണം.
(പക്ഷെ അത്തരത്തിൽ ഇടപെടുന്ന പ്രാദേശിക ഗവൺമെന്റുകൾ തുലോം വിരളം. പ്രസംഗങ്ങൾക്കും വാചാടോപങ്ങങ്ങൾക്കും കുറവില്ല താനും.)
ഇങ്ങനെ ഒരു Fallow land bank ഉണ്ടാക്കിയതിനു ശേഷം പ്രാദേശിക തലത്തിൽ ഒരു 'അഗ്രികൾച്ചർ ഇൻവെസ്റ്റർസ് മീറ്റ്'(AIM ) 'നടത്തി അവിടെ കൃഷി ഇറക്കാൻ കഴിയുന്ന വ്യക്തികൾ, സംഘങ്ങൾ, സ്ഥാപനങ്ങൾ 'എന്നിവരും ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തുമായി ധാരണാപത്രം ഒപ്പിട്ട്, നാട്ടുനടപ്പനുസരിച്ച് ഉടമസ്ഥന് കിട്ടാനുള്ള പാട്ടവും ആനുകൂല്യങ്ങളും (എന്തെങ്കിലും ഉണ്ടെങ്കിൽ )നൽകണം.
കുറഞ്ഞത് മൂന്ന് വർഷത്തെക്കെങ്കിലും ഒരു കൃഷിയിടം മുന്നോട്ട് വരുന്നവർക്ക് കൃഷി ചെയ്യാൻ നൽകണം.(എങ്കിൽ മാത്രമേ കാര്യമായ നിക്ഷേപത്തിന് അവർ തയ്യാറാകൂ ).
2. ഇങ്ങനെ മുന്നോട്ട് വരുന്നവർക്ക് കേന്ദ്ര -സംസ്ഥാന -പ്രാദേശിക സർക്കാരുകളുടെ വിവിധ പദ്ധതികൾ വിശദീകരിക്കാൻ 'പ്രൊജക്റ്റ്‌ ക്ലിനിക്കു'കൾ (PC ) സംഘടിപ്പിക്കണം.തദ്ദേശ സ്വയം ഭരണ സ്ഥാപനങ്ങൾ ആണ് അതിന് മുൻകയ്യെടുക്കേണ്ടത്.കൃഷി, മൃഗ സംരക്ഷണം, ക്ഷീര വികസനം, മണ്ണ് സംരക്ഷണം, മണ്ണ് പര്യവേഷണം, VFPCK Horticorp, സഹകരണ ബാങ്കുകൾ, വാണിജ്യ ബാങ്കുകൾ, സ്മാൾ പേയ്‌മെന്റ് ബാങ്കുകൾ, പോസ്റ്റ്‌ ഓഫീസ് ബാങ്കുകൾ, KSEB, KAICO, RAIDCO, കാർഷിക സർവ്വ കലാശാല, ICAR സ്ഥാപനങ്ങൾ, വ്യവസായ വകുപ്പ് എന്നിവരുടെയൊക്കെ പ്രതിനിധികൾ അതിൽ പങ്കെടുത്ത്, അവർക്ക് എന്തൊക്കെ സേവനങ്ങൾ കർഷകർക്ക് വേണ്ടി ചെയ്യാൻ കഴിയും എന്ന് വിശദീകരിക്കണം.
ഓരോ കൃഷിയിടങ്ങൾക്കും അനുയോജ്യമായ Farm Plan തയ്യാറാക്കണം. അതിന്റെ എല്ലാ വകുപ്പുകളെയും ഏകോപിപ്പിക്കാൻ കഴിയുന്ന ഒരു നോഡൽ ഓഫീസർ കൃത്യമായി follow up ചെയ്യണം.വേണമെങ്കിൽ ഒരു സർക്കാർ ഉത്തരവിലൂടെ ഒരു നോഡൽ ഓഫീസറെ കളക്റ്റർ ചുമതലപ്പെടുത്തണം.
മുന്നോട്ടു വരുന്ന കർഷകർക്ക് ആവശ്യമായ Credit Plan തയ്യറാക്കണം. കിസാൻ ക്രെഡിറ്റ്‌ കാർഡുകൾ ലഭ്യമാക്കുന്നതിന്റെ സാദ്ധ്യതകൾ ആരായണം .വാണിജ്യ -സഹകരണ ബാങ്കുകൾ ഊർജ്ജിതമായി രംഗത്ത് വരണം.
കർഷകർക്ക് മണ്ണാരോഗ്യ കാർഡുകൾ (Soil Health Cards) കൊടുക്കാൻ കൃഷി വകുപ്പിന്റെയും മണ്ണ് സംരക്ഷണ -പര്യവേഷണ വകുപ്പിന്റെയും ലാബുകൾ സന്നദ്ധമാകണം. കർഷകൻ സാമ്പിൾ ലാബിൽ എത്തിച്ചാൽ റിസൾട്ട്‌ പതിനഞ്ച് ദിവസത്തിനുള്ളിൽ വാട്സാപ്പിൽ ലഭ്യമാക്കണം.
അവർക്ക് ആവശ്യമായ യന്ത്രവൽകൃത കാർഷിക സേവനങ്ങൾ (Mechanized Agro Services) നൽകാൻ (On demand, on payment) കൃഷിശ്രീ സെന്റർ, ആഗ്രോ സർവീസ് സെന്റർ, കാർഷിക കർമ്മസേനകൾ മുന്നോട്ട് വരണം. അതിലൂടെ, സാങ്കേതിക വിഭാഗത്തിൽ പെട്ട ചെറുപ്പക്കാർക്ക് കൂടുതൽ തൊഴിലവസരങ്ങളും കൈവരും.
സ്വന്തമായി യന്ത്രങ്ങൾ ആവശ്യമുള്ളവർക്ക് SMAM പദ്ധതിയിൽ പെടുത്തി അവ സബ്‌സിഡി നിരക്കിൽ ലഭ്യമാക്കണം. കൃഷി വകുപ്പിന്റെ എഞ്ചിനീയറിംഗ് വിഭാഗത്തിന് ഇതിൽ വലിയ പങ്കുണ്ട്.
ഈ തോട്ടങ്ങളിൽ ജലസേചന സൗകര്യം ഒരുക്കുന്നതിനുള്ള ഉത്തരവാദിത്വം ജല വിഭവ വകുപ്പിനായിരിക്കണം .നിലവിൽ ഡാമിൽ നിന്നുള്ള വെള്ളം തുറന്ന് വിട്ടാൽ തങ്ങളുടെ പണി കഴിഞ്ഞു എന്ന മനോഭാവം മാറണം.
Minor Irrigation വിഭാഗത്തിനും അവരുടേതായ പങ്ക് വഹിക്കാൻ ഉണ്ട്. Community irrigation, Lift Irrigation സ്കീമുകളുടെ പ്രവർത്തനം വഴി.അവർ കൃഷി വകുപ്പിന്റെ എഞ്ചിനീയറിംഗ് വിഭാഗവുമായി ഒത്ത് ചേർന്ന് ഇത് നിർവഹിക്കണം.
പ്രധാൻ മന്ത്രി കൃഷി സിംചായീ യോജന (PMKSY) പോലെയുള്ള പദ്ധതികൾ വഴി ഡ്രിപ്, സ്പ്രിംക്ലെർ നന രീതികൾ കർഷകർക്ക് ലഭ്യമാക്കണം.' താൻ പാതി സർക്കാർ പാതി' എന്ന രീതിയിൽ നിക്ഷേപിക്കാൻ കഴിയുന്നവർ മാത്രം അത് അന്വേഷിച്ചാൽ മതിയാകും.നൂറ് ശതമാനം സബ്‌സിഡി ഇനി കർഷകർ പ്രതീക്ഷിക്കേണ്ടതില്ല.
ഈ കർഷകർക്ക് ആവശ്യമായ അനുബന്ധ സംരംഭങ്ങൾ തുടങ്ങാൻ സഹായ നിർദേശങ്ങളുമായി (പശു, ആട്, കോഴി, താറാവ്, പോത്ത് മുതലായവ ) മൃഗ സംരക്ഷണ -ക്ഷീര വകുപ്പുകൾ സ്വമേധയാ മുന്നോട്ട് വരണം. സാധ്യമായ സ്ഥലങ്ങളിൽ തീറ്റപ്പുൽ കൃഷി പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കണം.സ്വന്തം ആവശ്യത്തിന് വേണ്ടെങ്കിൽ ഡയറി ഫാമുകൾക്ക് അത് ആവശ്യമുണ്ടാകും.
കുളങ്ങൾ ഉള്ളവരും കൃത്രിമ കുളങ്ങൾ ഉണ്ടാക്കാൻ താല്പര്യം ഉള്ളവരും ബയോ ഫ്ലോക് രീതി ചെയ്യാൻ കഴിയുന്നവരും ഒക്കെ മത്സ്യ വകുപ്പിന്റെ സാദ്ധ്യതകൾ പ്രയോജനപ്പെടുത്തണം. തേനീച്ച വളർത്തൽ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കാൻ Horticorp ന് കഴിയും.
ഇവരുടെ തോട്ടങ്ങൾ രണ്ടാഴ്ചയിൽ ഒരിക്കലോ അല്ലെങ്കിൽ ആവശ്യപ്രകാരമോ കൃഷി വകുപ്പിലെയും കാർഷിക സർവ്വകലാശാല /കൃഷി വിജ്ഞാന കേന്ദ്രങ്ങളിലെയും ഉദ്യോഗസ്ഥരും ശാസ്ത്രജ്ഞരും സന്ദർശിക്കണം.തോട്ടങ്ങൾ സന്ദർശിച്ചു ഉപദേശം നൽകാൻ മികച്ച കർഷകരെയും നിയോഗിക്കാം. അവർക്ക് honorarium നൽകാം. വാട്സ്ആപ് സംവിധാനം വഴിയും 1800 180 1551 എന്ന ടോൾ ഫ്രീ നമ്പറിലൂടെയും വിദൂരസേവനം നൽകാൻ കൃഷിവകുപ്പിന് കഴിയുന്നുണ്ട്.
ഇവർക്കാവശ്യമായ വിള ഇൻഷുറൻസ് സൗകര്യം കൃഷിഭവൻ വഴി ഏർപ്പെടുത്തണം.
ഓരോ ഗ്രാമ പഞ്ചായത്തും ഏതെങ്കിലും IT ബാക്ക് ഗ്രൗണ്ടുള്ള (B Tech /Diploma etc ) ഒരു ചെറുപ്പക്കാരനെ /കാരിയെ സേവനനിരക്ക് നിശ്ചയിച്ച്, കൃഷിഭവനുകളിൽ ഇരുത്തിയാൽ ചുരുങ്ങിയ നിരക്കിൽ IT & IT enabled services കർഷകന് നൽകാൻ കഴിയും. ഇതിനായുള്ള പല സംവിധാനങ്ങളും ചൂഷണാത്മകമായി കർഷകരെ പിഴിയുന്ന അവസ്ഥക്ക് ശമനം ഉണ്ടാകും.മെച്ചപ്പെട്ട സേവനം താങ്ങാവുന്ന നിരക്കിൽ കർഷകന് ലഭ്യമാകും.
കർഷകർക്ക് ആവശ്യമായ വിത്തുകളും തൈകളും മറ്റ് ഉത്പാദന ഉപാധികളും വിൽക്കാൻ Input Centre, Agro Pharmacy എന്നിവ സഹകരണ -സ്വകാര്യ മേഖലകളിൽ ഉയർന്ന് വരണം.അത്രയും പേർക്ക് തൊഴിൽ ലഭിക്കും.തൊഴിൽ രഹിതരായ കാർഷിക ബിരുദധാരികൾ ഇതിനായി മുന്നോട്ടു വരണം.
കർഷകരുടെ ഉത്പന്നങ്ങൾ സംഭരിച്ചു വിപണനം ചെയ്യാൻ App കളുടെ സഹായത്തോടെ ചെറുപ്പക്കാർ മുന്നോട്ട് വരണം. അവ ഉപഭോക്താക്കളുടെ വീട്ടുപടിക്കൽ എത്തിക്കാൻ കഴിയണം.BTech യോഗ്യതയുള്ള തൊഴിൽ രഹിതർ ഇതിനായി മുന്നോട്ട് വരണം.
വലിയ അളവിൽ ഉള്ള ഉത്പന്നങ്ങൾ സംഭരിക്കാൻ VFPCK, Horticorp, KABCO, കൃഷി വകുപ്പിന്റെ Rural & Urban Wholesale Market കൾ എന്നിവ സജ്ജമാകണം.
ചെറിയ അളവിൽ ഉള്ളവ വിൽക്കാൻ തക്ക വണ്ണം ഇക്കോഷോപ്പുകൾ ശാക്തീകരിക്കണം. പ്രവാസജീവിതം കഴിഞ്ഞ് നാട്ടിൽ തൊഴിലില്ലാതെ നിൽക്കുന്നവരെ ഇത്തരം സംരംഭങ്ങളുമായി ബന്ധിപ്പിക്കണം. ഇക്കോഷോപ്പുകൾ വഴി പഴം -പച്ചക്കറി -പാൽ -മുട്ട -ഇറച്ചി -മൂല്യ വർധിത ഉത്പന്നങ്ങൾ എന്നിവ നേരിട്ട് ഉപഭോക്താക്കൾക്ക് വിൽക്കണം. അതിലൂടെ ഉത്പാദകനും ഉപഭോക്താവിനും Win -Win സാഹചര്യം സംജാതമാക്കാൻ കഴിയും.
ഉത്പന്നങ്ങളുടെ ഒരു ഭാഗം,പിന്നീടുള്ള ഉപയോഗത്തിന് വേണ്ടി സൂക്ഷിക്കാൻ Value added products ഉണ്ടാക്കാൻ ഉള്ള പരിശീലനങ്ങൾ കാർഷിക സർവ്വകലാശാല നൽകണം.
Common Facility Centre കൾ ബ്ലോക്ക്‌, ജില്ലാ പഞ്ചായത്തുകൾ ആരംഭിക്കണം. Small Farmer Agri Business Consortium, Agricultural Infrastructure Fund, Value Added Agriculture Mission, MSME Schemes, PMEGP എന്നിവ വഴി കാർഷിക മേഖലയിൽ സംരംഭങ്ങൾ വരാൻ അരങ്ങൊരുക്കണം.ബന്ധപ്പെട്ട വകുപ്പുകൾ DPR Clinics നടത്തി ആവശ്യക്കാർക്ക് Bankable Projects തയ്യാറാക്കി നൽകണം.
അങ്ങനെ എന്തെല്ലാം ആശകൾ... സാദ്ധ്യതകൾ...ഈ പറഞ്ഞതിനെല്ലാം ഉള്ള സംവിധാനങ്ങൾ ഇവിടെ ഉണ്ട്. പക്ഷെ ആശിക്കുന്ന തരത്തിൽ ഉള്ള ഏകോപന -സംയോജനങ്ങൾ നടക്കുന്നില്ല എന്നതാണ് പ്രശ്നം.
എന്ന് ഇതൊക്കെ എണ്ണയിട്ട യന്ത്രം പോലെ പ്രവർത്തിക്കുന്നുവോ അന്ന് യഥാർത്ഥ കർഷകൻ (ദിവസവും എട്ട് മണിക്കൂർ കൃഷി അനുബന്ധ പ്രവൃത്തിയിൽ ഏർപ്പെടുന്നവർ) സാമ്പത്തികമായി ശാശ്വത ഉന്നമനം നേടും .
മുഴുവൻ സമയ കർഷകരെ കർഷക ക്ഷേമനിധിയിൽ അംഗമാക്കണം. അവർക്ക് ചികിത്സ സഹായം അടക്കം പതിനൊന്നോളം ആനുകൂല്യങ്ങൾക്ക് അർഹതയുണ്ടാകും.
അങ്ങനെ അങ്ങനെ... പ്രിയ കവി മധുസൂദനൻ നായർ എഴുതിയ പോലെ 'വീണ്ടുമൊരു നാൾ വരും, എന്റെ ചുടലപ്പറമ്പിനെ തുടതുള്ളുമീ സ്വാർത്ഥസിംഹസനങ്ങളെ കടലെടുക്കും.... അതിലെന്റെ കരളിന്റെ നിറവും സുഗന്ധവും ഊഷ്മാവുമുണ്ടായിരിക്കും... അവനിൽ നിന്നാദ്യമായ് വിശ്വസ്വയം പ്രഭാപടലമീ മണ്ണിൽ പരക്കും ' എന്ന പോലെ ഒരു പുതിയ കേരളം ഉയർന്നു വരും. ചെറുപ്പക്കാർ നാട് വിട്ടു പോകാത്ത കേരളം...ഹരിത കേരളമല്ല, നിത്യ ഹരിത കേരളം...
ഇതൊക്കെ, ഇപ്പോഴല്ലെങ്കിൽ പിന്നെ എപ്പോൾ...
നമ്മൾക്ക് കഴിഞ്ഞില്ലെങ്കിൽ പിന്നെ ആർക്ക്..
ജയ് ജവാൻ... ജയ് കിസ്സാൻ...
✍🏻 പ്രമോദ് മാധവൻ
